MENTALNO ZDRAVLJE
Što je mentalno oboljenje i kako ga prepoznati?
Mentalno oboljenje uključuje širok spektar problema i poremećaja.
Mentalni poremećaji odlikuju se izmjenama u mišljenju, raspoloženju ili ponašanju koji su udruženi sa nelagodnošću i poremećenim funkcionisanjem, najčešće tokom dužeg vremenskog perioda. Simptomi mentalnih poremećaja variraju od blagih do veoma ozbiljnih, što zavisi od vrste mentalnog poremećaja, same osobe, njene porodice i socioekonomskog okruženja.
Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja prisutni su u svakom trenutku kod oko 10% odrasle populacije. U jednoj od četiri porodice bar jedan član ima neki mentalni poremećaj ili poremećaj ponašanja. Najčešći poremećaji koji obično dovode do teške invalidnosti uključuju depresivne poremećaje, poremećaje zbog zloupotrebe supstanci, šizofreniju, epilepsiju, Alchajmerovu demenciju, mentalnu retardaciju i mentalne poremećaje djetinjstva i mladosti.
UZROK MENTALNOG OBOLJENJA
Mentalna oboljenja mogu biti posljedica teških, nepredvidivih događaja i poteškoća pri prevazilaženju problema. Tokom života, svaka osoba iskusi osjećanje izolovanosti, usamljenosti ili emocionalne nelagodnosti. Ovo su, najčešće, normalne, kratkotrajne reakcije na teške situacije. Međutim, u nekim slučajevima, trajanje i jačina bolnih osjećanja ili izmenjenih obrazaca mišljenja mogu ozbiljno uticati na svakodnevni život osobe. Uobičajeni odbrambeni mehanizmi više nisu dovoljni, i ovim ljudima može postati potrebna pomoć da povrate ravnotežu i da se vrate na nivo punog funkcionisanja.
Način na koji društvo reaguje je veoma bitan za oporavak.
OPŠTE PREPORUKE SZO ZA NAPREDAK U OBLASTI MENTALNOG ZDRAVLJA
- Obezbjediti liječenje u okviru primarne zdravstvene zaštite
- Obezbjediti dovoljno psihijatara
- Pružiti liječenje u zajednici
- Obrazovati stanovništvo
- Uključiti zajednicu, porodicu i korisnike
- Uspostaviti nacionalnu politiku, programe i zakone
- Razvijati stručni kadar
- Povezati se sa drugim sektorima
- Pratiti mentalno zdravlje u zajednici
- Podržati istraživanja
KO MOŽE DA POMOGNE
Kada smo uznemireni ili potišteni obično se požalimo svojoj porodici ili prijateljima, nekom ko nam je blizak. Ukoliko problemi postanu izraženiji, neophodno je potražiti profesionalno savjetovanje, nadgledanje i procenjivanje od stručnog osoblja.
Šta zdravstveni sistem može?
Postoji mnogo uspješnih i dostupnih načina liječenja mentalnih bolesti: savjetovanje, psihoterapija, ljekovi, psihološki tretmani kao i razni oblici samopomoći. Ukoliko se uz podršku zajednice, ovi načini liječenja integrišu oni mogu obezbjediti cjelokupnu brigu i biti dostupni svim članovima zajednice.
Ko radi u službama mentalnog zdravlja?
Službe mentalnog zdravlja treba obezbjediti u okviru zajednice. S obzirom da je porijeklo mentalnih oboljenja bio-psiho-socijalno, javlja se potreba za multi-profesionalnim timom koji sačinjavaju ljekari, psihijatri, psiholozi, medicinske sestre i socijalni radnici. Zaštita mentalnog zdravlja u okviru zajednice dovodi do boljeg ishoda liječenja i boljeg kvaliteta života za osobe sa hroničnim mentalnim poremećajima.
Liječenje pacijenata u zajednici umjesto u psihijatrijskim bolnicama je jeftinije i omogućava poštovanje ljudskih prava. Usluge pružene u okviru zajednice dovele bi do ranije intervencije i uticale bi na smanjenje stigme prema psihijatrijskom liječenju.
Šta jedna aktivna zajednica može da uradi?
Studije širom sveta pokazuju da se ljudi koji imaju problema sa mentalnim zdravljem efektnije oporavljaju ako žive u svojim zajednicama, učestvuju u društvenim dešavanjima i funkcionišu u društvenim odnosima sa svojom porodicom i prijateljima prije nego oni koji su hospitalizovani u psihijatrijskim institucijama. Tako da su nam potrebne službe koje su dostupne svima, sa osobljem prijateljski raspoloženim prema korisnicima, a to je upravo i preporuka Svjetske zdravstvene organizacije.
